2. Transkripcija teksta⁴

Mā fīhī mine l-vaqfi ve t-tevliyeti (…?)

namaqahu al-faqīr ilayh ‘azza ša’nuhu Ôāliõ Sirrī Lemeš-zāde al-muwallā hilāfatan bi qañā’i Wisoqa ġufira lahū

al-õamd li-llāh al-vāqif ‘alā kulli õāl al-munazzah ‘an at-taġyīr wa al-intiqāl wa aô-ôalā wa as-salām/

‘alā Muõammad al-mawôūf bi makārim al-ahlāq wa maõāsin al-hiôāl wa ‘alā ālihī wa aôõābihī al-‘āriğin ilā ma‘āriğ/

l-kemāl emmā ba’d sebeb-i taõrīr-i kitāb ve mūğib-i tasãīr-i hiãāb oldır ki Vi- soqa qaôabasında Šerefe/

d-dīn maõallesinde sākine ve zātı zeyl-i vesīqada muõarrerü l-esāmī muslimīn ta’rīfleriyle mu’arrefe ôāõibetü/

l-hayrāti ve rāġıbetü l-õasenāt Nefīsa bint Meõmed Beg nām hātūnun iltimāsıyla huôūô-ı āti l-beyānın/

maõallinde ketb ü taõrīr ve faôl ü õasmı ičün qıbel-i šer’-i enverden me’zūnen bi-l-õükm ba’s ü tesyīr olunan/

‘Abdüllāh Efendi bin ‘Ömer qaôaba-ı mezbūrede mezkūr Šerefeddīn maõallesinde vāqi’ menziline varup zeyl-i kitābda/

mektūbu l-esāmī müslimīn õużūrlarında ‘aqd-ı meğlis-i šer’-i nebevī ėtdikde mūmā ileyhā Nefīsa hātūn/

meğlis-i ma’qūd-ı mezkūrda zikr-i ātī vaqfına li-eğli t-tesğīl mütevellī naôb u ta’yīn buyurduqları/

õāğı İbrāhīm maõallesi sākinlerinden Aõmed Aġa-zāde Aõmed Aġa bin õāğı Muôãafā maõżarında iqrār-i ôaõīõ-ı šer’ī ve i’tirāf-i/

ôarīõ-i mer’ī buyurub vaqf-ı āti l-beyānın ôudūrına degin yedimde irsen mülk ve õaqqım olub mezkūr/

õāğı İbrāhīm maõallesinde vāqi’ bir ãarafdan yehūdī Ôalamon veled-i Aãam baqčesi ve ãaraf-i sānī ‘Alaġić Meõmed/

Efendi bin ‘Alī baqčesi ve ãaraf-i sālis õāğı Mehanović Muôãafā ve Ôāliõ ibnā õāğı Meõmed ve Aõmed Aġa bin õāğı Muôãafā/

menzil ile baġčeleri ve ãaraf-i rābi’ ãarīq-ı ‘āmm ile maõdūd ve mümtāz qızım

talnih knjiga, rukopisa i dokumenata, jedna kopija ove vakufname dospjela je meni u ruke. Mugdimu Kadiću zahvaljujem za dopuštenje da se vakufnama koristi i faksimil vakufname objavi, a Tajibu Nurikiću za posredovanje i za podatke o ovoj porodici.

4. Površne greške (zamjena h) i h) sastavljača vakufname ispravljene su bez posebnog navođenja u bilješkama.

Dervīša ile müšterek bir qıã’a baġčede/

lede l-ehālī ma’lūmu l-õudūd õiôôe-i šāyi’m ve musteqillen bir bāb anbārımı vaqf-ı ôaõīõ-i mü’eyyed ve õabs-i ôarīh-i/

muhalled ile vaqf u õabs edüb šöyle šarã eyledim ki baġče ve anbār-ı mezkūrı yed-i mutevellī ile evğāh-ı/

šer’iyye ile īğār olunub õāôıl olan rey’ ü ġallesinden zikr olan õāğı İbrāhīm maõallesinde vāqi’/

nisā’ mekteb-i šerīfin mu’allime-i ôıbyān olan h^vāğe hātūnına be-her sene se- ksan-ser ġuruš i’ãā oluna/

ve ġalle-i mezkūreden fażla qalurdıysa ğihet-i tevliyet ola ve vaqf-ı mezkūra mezkūr õāğı İbrāhīm maõallesi ehālīsi õasbī/

nāëır olalar ve tevliyet mezkūr Aõmed Aġaya vefātından-ôonra ekber-i evlādı ve evlād-ı evlādı baãınen ba’de/

baãınin ve ba’de l-inqırāż aqrabā’ın eôlaõına ve ba’de l-inqırāż õāğı İbrāhīm maõallesi ehālīsinden beynelerinde/

tevliyete muhtārı olan kimesneye mešrūãa ola diyü šarã u ta’yīn buyurub baġče vü anbār-ı merqūmı/

fāriġen ‘ani š-ševāġıl mütevvelī-i mezbūra teslīm ol-dahı vaqfiyet üzre qabż u tesellüm ve sa’ir mütevellīlerin/

evqāfda taôarrufları gibi taôarruf eyledi buyurduklarında ġıbbe t-taôdīqı š-še- r’iyy vāqıfe-i mezbūre kelāmını/

semt-i āhıra ôārife olub ve mütevellī-i mezkūr ile huôūmet ü niżā’a ğāzime olub egerče Imām-ı A’ëam/

õażretleri qatında ôaõīõ olub lākin ġayr-ı lāzım olmaġla qābil-i rüğū’ olmaġın vaqf-ı mezbūrdan rüğū’/

eyledim baġče ve anbār-ı mezbūr kemā li-evvelin mülkime istirdād ederim mütevellī-i mezkūr taôaddī-i ğevāb ėdüb/

egerče vaqf-ı ‘aqār ‘inde l-Imāmı l-A’ëam ôaõīõ ve ġayr-ı lāzımdır diyü ammā Imām-ı Muõammed õażretleri ‘indinde teslīm ile l-mütevellī/

bulunmaġla ve Imām-ı Ebū Yūsuf õażretleri ‘indinde vāqıf müğerred veqaftu dėmekle vaqf-ı ‘aqār/

ôaõīõ oldıġı emr-i muqarrerdir diyü reddden imtinā’ ėdüb ôıõõat u lüzūm-ı vaqfa õükm-i šer’iyyeti ãalebiyle/

mevlānā-yı mezkūr dahı ğānib-i vaqfı ūlā vu uhrā görüb ‘ālimen bi-l-hilāfi ve murā’iyen li-mā yeğibü murā’ātuhū/

fī-tesğilil-evqāfme’zūnenbi-l-õükmmüvellāoldıġıõāldevāqıfe-imezbūreden vaqf-ı mezkūrun/

ôıõõat u lüzūmına õükm-i šer’ī ve qażā’-ı ôarīõ-ı mer’ī etmegin vāqi’-i õāli maõallinde ketb ü terqīm/

ve mü’ābaset olunan ümenā-ı šer’le meğlis-i šer’e gelüb ‘alā vuqū’ihī inhā vu tefhīm ėtdikde õükm-i mezbūr/

qıbel-i šer’den dahı tenfīz olunmaġın min ba’d vaqf-ı mezbūr ôaõīõ u lāzım ve õabs ôarīõ u müteõattim/

oldı fe-men beddelehū ba’de mā sem’iahū fe-inemmā ismühü ‘ale l-lezīne yübeddilūnehū inne llāhe semī’ün ‘alīm⁵ ve ğerā/

zālike ve õurrire fi l-yevmi s-sālise ‘ašere mine l-muõarremi l-õarām li-sene seb’a ve tis’īne ve mi’teyni ve elf/

šuhūdu l-õāl/

õāğı İbrāhīm Aġa-zāde Muôãafā Aġa Qadić Õasan Beg bin Meõmed Aġā Maãrağı-zāde Meõmed Aġa

õāğı Meõmed Aġa-zāde Süleymān Aġa ve ġayrihim

2. Prijevod vakufname

[Dokument] koji se odnosi na uvakufljenje i imenovanje muteve- lije (…?) napisao je siromah Lemeš-zade Salih Sirri, postavljen za kadiju u zastupstvu u kadiluku Visoko, neka mu je od Boga prosto.

Neka je hvala Allahu Kome je poznato svako stanje i koji je čist od svake promjene i neka je salavat i spas na Muhammeda, koji je odlikovan plemenitom naravi i lijepim osobinama i na njegovu porodicu i ashabe koji su se uzdigli na stepene potpunosti, a zatim, uzrok pisanju dokumenta je sljedeći:

Željom Nefise, kćerke Mehmed-begove, nastanjene u Šerefuddinovoj mahali u kasabi Visoko, koja je očitovanjem muslimana čija su imena navedena na kraju ovog dokumenta poznata kao dobročiniteljka, poslan je naredbom od strane presvijetlog šerijatskog suda Abdullah, sin Omera, radi navođenja i registriranja vakufa što će biti naniže na odgovarajućim mjestima navedeno. On je došao njenoj kući koja se nalazi u Šerefuddinovoj mahali i sazvao je šerijatski skup kojem su prisustvovali muslimani čija su imena navedena u podnožju ovog dokumenta. Spomenuta Nefisa-hatun je

5. Kur’an, II:181

na tom skupu u prisustvu Ahmetagić Ahmet-age, sina hadži Mustafe, koji je nastanjen u Hadži Ibrahimovoj mahali i kojeg je ona imenovala za muteve- liju kod uvođenja vakufa u sudski sidžil, dala jasnu zakonsku izjavu: “Vakuf koji će biti naniže opisan je do momenta uvakufljenja bio moja imovina koju sam naslijedila, a to je dio u jednoj bašči čije su granice poznate stanovnicima a bašča pripada meni i mojoj odličnoj kćerki Derviši, nalazi se u spomenu- toj Hadži Ibrahimovoj mahali i omeđena je s jedne strane baščom jevreja Salamona, sina Adama, s druge strane baščom Alagića Mehmed-efendije, sina Alije, s treće strane omeđena je kućama i baščama Mehanovića hadži Mustafe i Saliha, sinova hadži Mehmeda, i Ahmed-age, sina hadži Mustafe, i s četvrte strane javnim putem, i jedan hambar, koji je moja zasebna imovina, uvakufljujem ispravnim, čvrstim, jasnim i trajnim uvakufljenjem. Postavljam uvjet da mutevelija izda pod zakonski zakup spomenutu bašču (dio bašče) i hambar i da se svake godine od dobitka i prinosa izdvoji 80 groša za uči- teljicu u ženskom mektebu koji se nalazi u spomenutoj hadži Ibrahimovoj mahali, a ako od prinosa ostane višak, neka se preda onome ko vrši službu mutevelije. Neka stanovnici spomenute Hadži Ibrahimove mahale budu nadglednici vakufa i neka nakon smrti spomenutog mutevelije Ahmet-age njegov najstariji sin bude mutevelija i tako s koljena na koljeno, a ako nje- gova porodica izumre, neka mutevelija bude najbolji od njegovih rođaka, a ako ovi izumru, onda neka mutevelija bude neko od stanovnika Hadži Ibrahimove mahale, kojeg oni izaberu.” Kada je ona tako izjavila i navedenu bašču i hambar bez ikakvih zapreka predala spomenutom muteveliji, on je to prihvatio prema uvjetima uvakufljenja izjavivši da će upravljati vakufom kako upravljaju i druge mutevelije vakufa. Međutim ona je okrenula govor u drugom pravcu i pokrenula je spor protiv spomenutog mutevelije izjavivši: “Prema Imami-Azamu ovo uvakufljenje je ispravno, ali nije neopozivo i traj- no i moguće ga je opozvati. Ja spomenuto uvakufljenje osporavam i želim da spomenuta bašča i hambar ponovo budu vraćeni mojoj imovini kao što je to ranije bilo.” Spomenuti mutevelija se tome usprotivio odgovorivši da, iako je prema Imami-Azamu uvakufljenje ispravno ali i opozivo, ono je prema ekse- lenciji Imami- Muhammedu predajom muteveliji postalo konačno, a prema Imami-Jusufu dovoljno je samo da vakif kaže “uvakufio sam” i uvakufljenje nekretnina je ispravno i konačno pa je zatražio šerijatsku presudu. Znajući za razilaženja i uzimajući u obzir okolnosti kod uvođenja vakufa u sudski sidžil, spomenuti kadija je svestrano sagledao uvakufljenje i pošto je bio ovlašćen da donese presudu donio je jasnu zakonsku odluku da je spomenuti